مصالح اور مفاسد کے درمیان موازنہ و ترجیح: عصر حاضر کے مسائل کا شرعی و عقلی تجزیہ

Comparison and Preference Between Masalih and Mafasid: A Shariah and Rational Analysis of Contemporary Issues

  • Arshad Aziz Government Graduate College Mianwali, Pakistan
  • Hafiz Abdul Majeed Gomel University, Dera Ismail Khan, Pakistan
Keywords: Maqasid e Sharia, Usul al-Fiqh, Usul al-Din, Masalih & Mafasid.

Abstract

Abstract Views: 0

Masalih refers to goodness and encompasses everything that counters corruption. Mafasid, meaning corruption, is the opposite of Masalih and signifies harm, whether to individuals or the community. In Islamic jurisprudence, actions that uphold the purposes of Sharia are considered Masalih, while those that threaten these purposes are deemed Mafasid. The primary criterion for distinguishing between Masalih and Mafasid is Sharia, followed by rational judgment when Sharia does not provide explicit guidance. There are four types of Masalih and Mafasid, each with varying significance in decision-making processes. When comparing Masalih and Mafasid, three primary forms of comparison arise: comparing two Masalih to determine the greater good, comparing two Mafasid to identify the lesser evil, and comparing Masalih and Mafasid to balance benefits against potential harms. This framework is particularly relevant to contemporary issues where benefits and harms are intertwined. For instance, while marriage is a recommended practice in Islam, modern wedding ceremonies often involve prohibited practices such as extravagance and ostentation, which are Mafasid. Similarly, religious events sometimes suffer from extravagance and hypocrisy, overshadowing their intended spiritual benefits. Addressing these issues requires a careful application of Sharia and rational analysis to ensure that the benefits (Masalih) outweigh the harms (Mafasid). This approach helps maintain the integrity of Islamic principles while effectively navigating modern challenges. By prioritizing greater benefits and minimizing harm, individuals and communities can better align their actions with the objectives of Sharia, fostering overall welfare and justice.

Downloads

Download data is not yet available.

References

ابن منظور الافریقی ،جمال الدین محمد بن مکرم ،لسان العرب (بیروت :دار صادر ،۲۰۱۰ء)۲: ۵۱۷

الزبیدی ،محمد مرتضی ،تاج العروس من جواھر القاموس (الکویت : مطبعۃ حکومۃ ، ۱۹۶۹م)۶ : ۵۴۹ ، ۵۵۰

ابن عاشور ،محمد طاھر ،مقاصد الشریعۃ الاسلامیہ (قطر :وزارۃ الوقاف والشؤون الاسلامیہ،۲۰۰۴ء) ۳ : ۲۰۰

ابن عاشور ،محمد طاھر ،مقاصد الشریعۃ الاسلامیہ ، ۳ : ۲۰۱

الغزالی ،أبو حامد ،المستصفٰی فی أصول الفقہ (قاھرہ ،مطبعۃ امیریہ بولاق ،۱۳۲۲ھ) ۱ : ۲۸۷

یوسف حامد العالم ،اسلامی شریعت مقاصد اور مصالح (اسلام آباد : ادارہ تحقیقات اسلامی ،۲۰۱۱ء) ۱۴۶

البوطی،د۔محمد سعید رمضان ،ضوابط المصلحۃ فی الشریعۃ الاسلامیہ (مجہول:مؤسسۃ الرسالۃ ، ۱۹۶۵) ۲۳

ابن عبدالسلام ،قواعد الاحکام ، (القاھرۃ : مکتبۃ الکلیات الازھریۃ،۱۹۹۴) ۱ : ۵

الجوھری،ابو نصر اسماعیل بن حماد ،الصحاح تاج اللغۃ وصحاح العربیۃ ،ط:۴(بیروت :دارالعلم للملایین ،۱۹۸۷)۶ : ۲۲۱۳

الزبیدی ،محمد مرتضی الحسینی ،تاج العروس من جواھر القاموس،دارالھدایۃ،مجموعۃ من المحققین،مادۃ وزن ،۳۶ : ۲۵۲

ابن منظور ،لسان العرب،۲ ؛ ۴۴۵

النسآء، ۴ : ۹۵

لآمدی ،ابوالحسن سید الدین علی بن ابی علی،الاحکام فی أصول الاحکام (بیروت:المکتب الاسلامی،س ن)۴ : ۲۳۹

عزالدین،عبدالعزیز بن عبدالسلام،قواعدالاحکام فی مصالح الانام،۱ : ۵

النجم، ۵۳ : ۲۳

بخاری ،الجامع الصحیح ،کتاب الفتن ،باب کیف الامر اذا لم تکن جماعۃ ،رقم: ۷۰۸۴

ابن عاشور ،محمد طاھر ،مقاصد الشریعۃ الاسلامیہ ،۳ : ۲۱۳-۲۱۸

عز الدین عبدالعزیز بن عبدالسلام ،قواعد الاحکام فی مصالح الانام ، ۱ : ۱۰-۱۴

ابن عاشور ،محمد طاھر ،مقاصد الشریعۃ الاسلامیہ ، ۳ : ۲۰۲-۲۰۴

ابن عاشور ،محمد طاھر ،مقاصد الشریعۃ الاسلامیہ ،۳ : ۱۰

البقرہ، ۲ : ۲۹

المائدۃ، ۵ : ۵

النحل، ۱۶ : ۹۰

البقرۃ،۲: ۲۱۹

ابن عاشور ،محمد طاھر ،مقاصد الشریعۃ الاسلامیہ ،۳ : ۲۱۴

کاندھلوی ،مولانا محمد ادریس ،معارف القرآن )لاہور: مکتبہ حسان بن ثابت ،1434ھ) ۱: ۴۱۴ ، ۴۱۵

اصلاحی ،مولانا امین احسن ،تدبر قرآن(لاہور: فاران فاؤندیشن ،۲۰۰۹ء)۱ : ۵۱۵

الانفال، ۸ : ۶۷

مسلم بن حجاج ،صحیح مسلم،کتاب المساجد،باب فضل صلاۃ الجماعۃ وبیان التشدیدفی ۔۔۔،رقم : ۱۴۷۷

بخاری محمد بن اسماعیل،الجامع الصحیح،کتاب الجھاد،باب فضل رباط یوم فی سبیل اللہ،رقم:۲۸۹۲

الکھف، ۱۸ : ۷۹

بخاری،محمد بن اسماعیل،الجامع الصحیح،کتاب الوضوء،باب صب الماء علی البول فی المسجد، رقم :۲۲۰

الانعام ،۶ : ۱۰۸

بخاری،محمد بن اسماعیل،الجامع الصحیح،کتاب العلم ،باب من ترک بعض الاختیار مخافۃ۔۔۔۔رقم :۱۲۶

النحل، ۱۶ : ۹۰

الاعراف، ۷ : ۳۱

القزوینی ،محمد بن یزید،سنن ابن ماجہ،کتاب المساجد والجماعات ،باب المشی الی الصلاۃ،رقم : ۷۷۵

ترمذی،محمد بن عیسی ،سنن الترمذی ،کتاب الصلاۃ،باب ما جاء فی کراھیۃ التخطی یوم الجمعۃ ،رقم :۵۱۳

ایضا

ابوداؤد،سلیمان بن اشعث،سنن ابی داؤد،کتاب الضحایا،باب فی النھی ان تصبر البھائم والرفق ۔۔۔،رقم : ۲۸۱۵

مسلم بن حجاج ،صحیح مسلم ،کتاب الجھاد والسیر،باب تامیر الامام ۔۔۔رقم:۴۵۲۲

Published
2024-06-26
How to Cite
Arshad Aziz, & Hafiz Abdul Majeed. (2024). مصالح اور مفاسد کے درمیان موازنہ و ترجیح: عصر حاضر کے مسائل کا شرعی و عقلی تجزیہ. Mujalla Islami Fikr-O-Tahzeeb (MIFT) / مجلہ اسلامی فکر و تہذیب, 4(1), 69–87. Retrieved from https://journals.umt.edu.pk/index.php/mift/article/view/5067
Section
Articles